Tłumaczenia są niczym kobiety – albo wierne, albo piękne. Mogłoby się wydawać, że tego typu słowa padły z ust szowinisty lub mizogina. Nic bardziej mylnego – to cytat z Voltaire’a, francuskiego pisarza epoki oświecenia. Postawmy tym samym hipotezę, iż wnioski pisarza z obserwacji oraz analizy psychologicznej zachowania płci pięknej oraz jego znajomość warsztatu pracy tłumacza są dobitnie trafione. Korelacja wydaje się niesamowita. Czyżby?
Piękno i wierność tłumaczeń
Przyjmuje się, iż tłumaczenia pisemne można wykonywać na dwa sposoby, w zależności od tego, co chcemy uzyskać. Z jednej strony tłumaczenie powinno być niczym lustrzane odbicie tekstu w języku źródłowym, z drugiej zaś chcielibyśmy, by jego forma była przyjemna dla odbiorcy. By estetyka tekstu, dobór słów i styl zasługiwały na uznanie czytelnika. Często pojawia się wówczas dysonans, gdyż tekst źródłowy nie jest wystarczająco dobrze napisany, by tekst wynikowy był jego lustrzanym odbiciem, a jednocześnie brzmiał przyjemnie dla ucha.
Jeśli tłumacz przysięgły ma za zadanie wykonać swoją pracę rzetelnie, musi postawić na wierność tłumaczenia, do czego zmuszają go przepisy ustawy, choćby miał świadomie popełnić błąd merytoryczny w tekście wynikowym, np. jest zobowiązany przepisać nazwisko z błędem literowym lub przekręcić nazwę ulicy w ten sam sposób, w jaki zapisano ją w języku źródłowym. Z drugiej strony tekst marketingowy wymaga tego, by jego brzmienie przyciągnęło potencjalnych klientów do zakupu danego produktu, np. wiertarki czy perfum, a którego ulotkę tłumaczymy. W tym wypadku tłumacz techniczny stawia na piękno, a wierność przekładu schodzi na dalszy plan, gdyż tekst tłumaczenia ma być utylitarny.
Czy Voltaire miał zatem rację i podobnie rzecz ma się z kobietami? Czy kobiety piękne mają większą skłonność do zdrad swoich mężów bądź partnerów życiowych niż te niespecjalnie obdarzone przez naturę urodą? Czy tym pięknem jest też tylko wygląd zewnętrzny czy może całokształt damskich walorów – błyskotliwość, charakter, intelekt, czar (sexappeal)? Czy niezbyt atrakcyjne fizycznie kobiety cechowałaby zatem większa skłonność do wierności względem jednego partnera z uwagi na mniejsze zainteresowanie nimi ze strony mężczyzn, czyli mniej okazji do zdrady?
Na tak postawione pytania nie można udzielić jednoznacznych odpowiedzi, jakkolwiek ludowe przysłowie wieść niesie, iż każda pogłoska zawiera w sobie ziarno prawdy. Również zasady dyplomacji i dobre maniery podpowiadają, by celowo zostawić to pytanie pytaniem otwartym – bez podawania konkretnych odpowiedzi. Wówczas nie zostaniemy posądzeni przez piękne kobiety o szowinizm bądź mizoginię, prędzej zaskarbimy sobie ich przychylność i zostawimy element tajemnicy tudzież niedopowiedzenia – parametr tak bardzo pożądany (sexy) w stosunkach damsko-męskich. Z drugiej strony – z pewnością bywają kobiety jednocześnie piękne i wierne, choćby dlatego, że na świecie istnieje ogrom bogactwa form i odmian wszystkiego. Jakkolwiek z drugiej strony – by nie zostać posądzonym o lizusostwo lub pantoflarstwo – lepiej nie obalać hipotezy Voltaire’a i przyjąć wyważone stanowisko w sprawie, nie generalizując, jedynie sygnalizując, iż być może w tym wypadku występuje pewna zależność (tendencja korelacyjna).
Tłumaczenia medyczne
Jak ma się aspekt wierności i piękna tłumaczeń do tłumaczeń medycznych? Otóż tłumacz medyczny – bez względu na to, czy przy okazji ma uprawnienia tłumacza przysięgłego czy nie – przede wszystkim ma za zadanie przełożyć tekst wiernie, gdyż treść merytoryczna w tłumaczeniach medycznych jest ważniejsza niż ich forma. Toteż biuro tłumaczeń medycznych zatrudniające tłumaczy medycznych stawia przede wszystkim na wierność tłumaczeń tekstów medycznych. Z pewnością takie podejście do sprawy nie implikuje choćby cienia wątpliwości w przypadku tłumaczenia dokumentacji medycznej pacjenta, gdzie rzeczowy, konkretny, merytoryczny przekład z podaniem suchych faktów medycznych w języku drugim, np. angielskim, są najważniejszym aspektem tłumaczenia. Jakkolwiek tłumaczenie medycznego artykułu naukowego wymaga również zastosowania niebanalnej formy, by jego poczytność była wyższa. Stylistyka, czyli piękno mają w tym wypadku nie lada znaczenie, podnosząc walory językowe tekstu.
Stopka autorska: Daniel Korcz, właściciel biura tłumaczeń specjalistycznych Best Text